Yabancıların sınır dışı kararı halk arasında deport kararı olarak bilinmektedir. Sınır dışı kararı 6458 sayılı kanunda düzenlenmiştir. Yabancıların sınır dışı kararına itiraz kararın tebliğinden itibaren 7 günlük süre içerisinde idare mahkemelerine açılacak dava ile yapılmaktadır. Bu yazımızda yabancıların sınır dışı kararı (deport kararı) ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.
SINIR DIŞI KARARI ALINABİLECEK – DEPORT KARARI ALINABİLECEK YABANCILAR KİMLERDİR?
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu‘na göre aşağıdaki sebeplerden bir ya da birkaçının yabancıda bulunması sınır dışı yani deport edilme sebebidir;
- 5237 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler (m.54/1-a),
- Terör örgütü veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar (m.54/1-b),
- Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar (m.54/1-c),
- Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar (m.54/1-ç),
- Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar (m.54/1-d),
- Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler (m.54/1-e),
- İkamet izinleri iptal edilenler (m.54/1-f),
- İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler (m.54/1-g),
- Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler (m.54/1-ğ),
- Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler (m.54/1-h),
- Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler (m.54/1-ı),
- Uluslararası koruma başvurusu reddedilenler, uluslararası korumadan hariçte tutulanlar, uluslararası koruma başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilenler, uluslararası koruma başvurusunu geri çekenler, uluslararası koruma başvurusu geri çekilmiş sayılanlar, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra 6458 Sayılı Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar (m.54/1-i),
- İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar (m.54/1-j).
- (Ek: 3/10/2016-KHK-676/36 md. ; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/31 md.) Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler
2) (Değişik: 3/10/2016-KHK-676/36 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/31 md.) Bu maddenin birinci fıkrasının (b), (d) ve (k) bentleri kapsamında oldukları değerlendirilen uluslararası koruma başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler hakkında uluslararası koruma işlemlerinin her aşamasında sınır dışı etme kararı alınabilir.
HAKKINDA SINIR DIŞI ETME (DEPORT) KARARI ALINAMAYACAKLAR
Aşağıda yazılı durumların olması durumunda Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu 54 üncü madde kapsamında olsa dahi, aşağıdaki yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınmaz;
a) Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar (m.55/1-a),
b) Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler (m.55/1-b),
c) Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar (m.55/1-c),
d) Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları (m.55/1-ç),
e) Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları (m.55/1-d).
55 inci madde kapsamında olup olmadıklarına ilişkin değerlendirme her yabancı için ayrı ayrı yapılır. Bu yabancıların ülkede kalabilmesi için YUKK’nun 46 ncı maddesi gereği kendilerine insani ikamet izni verilebilecek olup, bu kimselerden belli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunmaları da istenebilecektir.
Söz konusu durumların sona ermesi hâlinde bu yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınacaktır.
Uygulamada son zamanlarda sıkça rastlanan bir durum ise insani ikamet izni sahibi olmasına rağmen yabancı hakkında deport kararı alınmasıdır. İnsani ikamet izninin sebebi olağanüstü istisnai bir durumun varlığı ve can güvenliği sıkıntısı olmasıdır. Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına ya da benzeri insanlık onuruna aykırı bir durumla karşı karşıya kalma ihtimali olan kişi hakkında sınır dışı etme kararı alınması çok açık bir şekilde hukuka aykırıdır.
SINIR DIŞI ETME KARARINA İTİRAZ VE İPTAL DAVASI
Yabancıyı sınır dışı etme kararı alınması durumunda bu karar yabancıya ya da avukatına tebliğinden itibaren 7 günlük süre içerisinde deport kararının iptali davası açılması gerekmektedir. 7 günlük süre hak düşürücü süredir. Bu nedenle bu süre içerisinde davanın açılması gerekmektedir. Sınır dışı kararına itiraz edildiğinde kanunen dava sonuçlanana kadar yabancı sınır dışı edilemez.
SINIR DIŞI ETME KARARININ SONUÇLANMA SÜRESİ
Sınır dışı etme – deport kararına itiraz için idare mahkemesine açılacak olan dava 15 gün içerisinde sonuçlandırılmaktadır. Kanunen 15 günlük süre bulunmasına rağmen uygulamada bu süre bazen uzayabilmektedir. İdare mahkemesinin sınır dışı kararı kesin niteliktedir.
İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ
Aşağıda yazılı mevcut şartları taşıdığı iddia edilen yabancılar için deport kararı alındıktan sonra idari gözetim kararı alınabilir. Bu gibi durumlarda yabancı geri gönderme merkezinde tutulur. İdari gözetim kararı alınabilmesi için aşağıdaki şartlardan bir ya da birkaçının yabancıda bulunması gerekmektedir;
1.Kaçma ve kaybolma riski bulunanlar,
2.Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal edenler,
3.Sahte ya da asılsız belge kullananlar,
4.Kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayanlar,
5.Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar.
İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ SÜRESİ
İdari gözetim kararına yabancı idari gözetimde olduğu süre boyunca itiraz yapılabilmektedir.
İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ NEREYE YAPILIR?
İdari gözetim kararına itiraz Sulh Ceza Hakimliklerine yapılmaktadır. Yabancı başvuruyu geri gönderme merkezinde kuruma da yapabilir, kuruma yapılan başvurularda kurum derhal itirazı yetkili Sulh Ceza Hakimliği’ne göndermek zorundadır.
İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ SONUÇLANMASI SÜRESİ
İdari gözetim kararına Sulh Ceza Hakimliklerinde yapılan itiraz 5 gün içerisinde sonuçlandırılmaktadır. Kanunen 5 günlük süre bulunmasına rağmen uygulamada bu süre bazen uzayabilmektedir. Sulh ceza hakimliğinin kararı kesin niteliktedir.
Sulh ceza hakimliği idari gözetim kararının kaldırılması talebinizi reddettiyse tekrar başvuru imkanınız bulunmaktadır.
İDARİ GÖZETİM SÜRESİ NE KADARDIR?
İdari gözetim süresi en fazla 6 ay olabilmektedir. Bu süre bir kereliğine sadece 6 ay daha uzatılabilmektedir. Yani sonuç olarak maksimum 1 yıl idari gözetim süresi bulunmaktadır.
SINIR DIŞI KARARI İPTAL DAVASI AVUKATLIK ÜCRETİ
Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre 2023-2024 yılları için idare mahkemelerinde görülecek sınır dışı kararına itiraz idari dava ücreti minumum 10.500 TL’dir.
İdari gözetim kararına itiraz ücreti ise yine tarifeye göre minumum 8.000 TL’dir.
Ayrıca can güvenliği tehlikesi ile karşı karşıya kalan kişiler için insani ikamet izni başvurusu yapma imkanı da bulunmaktadır. Böyle bir durumla karşı karşıya kalma durumunuzda insani ikamet izni başvurusu yapabilirsiniz. İkamet izni başvuru ve şartlarını incelediğimiz makalemizi bu yazının üstüne tıklayarak okuyabilirsiniz.
Sınır dışı kararı-deport kararı genellikle hukuka aykırı bir şekilde verilmektedir. Bu nedenle sınır dışı kararının size tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde avukatınıza vekalet vererek sınır dışı kararının iptali davası açmak oldukça önemlidir. Ankara’da bulunan hukuk büromuz yurdun her yerindeki geri gönderme merkezlerinde yerel avukat meslektaşlarıyla beraber deport kararına itiraz ve iptal davası konularında hukuki hizmet vermektedir.