Mirasta Denkleştirme Davası

Miras bırakanın sağken yapmış olduğu karşılıksız kazandırmalar denkleştirmeye tabidir. Mirasta denkleştirme 4271 sayılı Türk Medeni Kanunu m.669’da düzenlenmiştir.

TMK Madde 669- Yasal mirasçılar, miras bırakandan miras paylarına mahsuben elde ettikleri
sağlar arası karşılıksız kazandırmaları, denkleştirmeyi sağlamak için terekeye geri vermekle
birbirlerine karşı yükümlüdürler.
Miras bırakanın çeyiz veya kuruluş sermayesi vermek ya da bir malvarlığını devretmek veya
borçtan kurtarmak ve benzerleri gibi karşılık almaksızın alt soyuna yapmış olduğu kazandırmalar,
aksi miras bırakan tarafından açıkça belirtilmiş olmadıkça, denkleştirmeye tâbidir.

Mirasta Denkleştirme Şartları

1. Karşılıksız kazandırma olmalıdır. Örneğin muvazaalı olmayan gerçek satış işlemleri denkleştirmeye konu olamaz.
2. Karşılıksız kazandırmanın miras payına mahsuben yapılmış olması gerekmektedir. Aksi ispatlanmadıkça alt soya yapılan bağışların miras payına mahsuben yapıldığı kabul edilmektedir.
3. Karşılıksız kazandırmanın yasal mirasçıya yapılması gerekmektedir. Yasal mirasçı olmayan 3. kişilere karşı yapılan karşılıksız kazandırmalar denkleştirmeye tabi değildir.

Mirasta Denkleştirme Nasıl Yapılır?

TMK m.671’de denkleştirmenin nasıl olacağı düzenlenmiştir. İlgili madde gereği denkleştirme borçlusu aynen iade mümkünse terekeye aynen iade edebilir. Bunun mümkün olmaması halinde TMK m.673 gereği denkleştirme anındaki değer terekeye iade edilir. Denkleştirme anındaki değer, uygulamada yargılama sırasında alınan hükme en yakın tarihli bilirkişi raporunca belirlenen bedel olarak dikkate alınmaktadır.

TMK Madde 671- Geri vermekle yükümlü olan mirasçı, dilerse aldığını aynen geri verir; dilerse payından fazla olsa bile değerini miras payına mahsup ettirir. Mirasbırakanın bu kurala aykırı tasarrufları ve mirasçıların tenkise ilişkin hakları saklıdır.

TMK Madde 673- Denkleştirme, kazandırmanın denkleştirme anındaki değerine göre yapılır.
Yarar ve zarar ile gelir ve giderler hakkında mirasçılar arasında sebepsiz zenginleşme
hükümleri uygulanır.

Mirasta Denkleştirme Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme

Denkleştirme davaları için kanunla düzenlenmiş özel bir yetki ve görev kuralı bulunmamaktadır. Bu nedenle genel yetki ve görev kuralları gereği malvarlığına ilişkin davalarda Asliye Hukuk Mahkemesi görevli olduğu için görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise miras bırakanın son yerleşim yeridir.

Mirasta Denkleştirme Zamanaşımı

Mirasta denkleştirme 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Mirasta denkleştirme talebinde bulunabilmek için miras paylaşımından itibaren 10 yıl içerisinde talepte bulunmak gerekmektedir.

Murisin Sağken Yapmış Olduğu Şirket Devri Denkleştirmeye Tabi Olur Mu?

Murisin yasal mirasçısına yapmış olduğu karşılıksız kazandırma şirket devrine yönelik de olsa diğer şartlar sağlanıyorsa denkleştirme tabidir.

T.C. Yargıtay 2.HUKUK DAİRESİ Esas:2006-18009 Karar:2007-13692 Karar Tarihi:09.10.2007
Mirasbırakanın sağlığında, altsoyuna yaptığı karşılıksız kazandırmalar, aksi mirasbırakan tarafından açıkça belirtilmiş olmadıkça onun miras payına mahsuben yapılmış sayılır. Ve denkleştirmeye tabidir. (TMK. md. 669/2) Kazandırmanın, miras payına mahsuben verilmediğini, başka bir ifade ile denkleştirmeye tabi olmadığını veya mirasbırakan tarafından iadeden muaf tutulduğunu ispat yükümlülüğü lehine teberru yapılan altsoya düşer. (HGK’nun 21.10.1992 tarih 1992/2-536 E, 1992/620 K, 6.2.1991 tarih ve 1990/2-576-45 k.)

Toplanan delillerden, mirasbırakanın, ortağı olduğu dört ayrı anonim şirketteki hisselerini sağlığında, davalı (oğlu) Orhan’a karşılıksız olarak devrettiği anlaşılmaktadır. Davalı, bu kazandırmaların, miras payına mahsuben verilmediğini ve mirasbırakanın, kendisini iadeden muaf tuttuğunu ispat edememiştir. Davalının Türk Medeni Kanunu’nun 641. maddesine dayalı bir tazminat isteği de yoktur. Davalı, şirket hisselerinin devrinin borç mahsubuna yönelik olduğunu da kanıtlayamamıştır. O halde davalıya yapılan bu kazandırmaların denkleştirmeye tabi olacağında kuşku bulunmamaktadır. Bu bakımdan davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yersizdir.

2- Mirasta denkleştirme koşulları gerçekleştiğine göre; Türk Medeni Kanunu’nun 671. maddesi gereğince işlem yapılması; geri vermekle yükümlü olan davalının aynen geri vermeyi tercih etmesi durumunda, davalıya devredilen şirket hisselerinin terekeye iadesi ile yetinilmesi, davalının tercih hakkını para iadesi yönünde kullanması durumunda, bu halde denkleştirmenin, kazandırmanın denkleştirme anındaki değerine göre (TMK. md. 673/1) yapılması gerektiği de gözetilerek, buna uygun hüküm tesisi gerekirken, açıklanan yönde işlem yapılmadan yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.

Muris Sağken Mirasçılardan Birine Nakit Para Verirse Ne Yapılabilir?

Murisin sağken yasal mirasçılardan birine vermiş olduğu nakit para da diğer yasal şartlar sağlanıyorsa denkleştirmeye tabidir.

T.C. Yargıtay 2.HUKUK DAİRESİ Esas:2010-4629 Karar:2011-6951 Karar Tarihi:25.04.2011
Davacının, mirasbırakan tarafından davalıya elden verilen 13.500 TL.’sına ilişkin davası mirasta denkleştirmeye (iadeye) ilişkindir (TMK. md. 669) Mirasbırakan tarafından 13.500 TL. naktin sağlığında bankadan çekilip, davalıya sağlararası işlemle verildiği sabittir. Bu paranın ivazlı olarak davalıya verildiği, davalı tarafından kanıtlanmış olmadığı gibi mirasbırakanın davalıyı denkleştirmeden (iade) muaf tuttuğuna ilişkin bir delil de getirilmemiştir. Bu durumda, davalıya bağışlanan bu paranın Türk Medeni Kanununun 671 vd, maddeleri gereğince denkleştirmeye tabi tutularak; öncelikle mirasbırakanın net tereke miktarının hesaplanması; net tereke üzerinden davalının yasal miras payının belirlenmesi; yasal miras payını aşan kazandırma yapılmış ise aşan kısmın denkleştirmeye tabi tutulması gerekirken; bu şekilde bir inceleme yapılmadan yazılı şekilde karar verilmiş olması isabetsiz olup, bozmayı gerektirmiştir.

Sonuç: Temyiz edilen hükmün yukarıda 2. bentte gösterilen nedenle BOZULMASINA, bozma kapsamı dışında kalan temyize konu bölümlerinin ise yukarıda 1. bentte gösterilen nedenlerle ONANMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, işbu kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 25.04.2011 gününde oybirliği ile karar verildi.

Mirasta Denkleştirme Sıkça Sorulan Sorular:

Avukatlık ofisimiz Ankara Çankaya’da bulunmakta olup Miras Hukuku alanında yurt geneli hizmet vermektedir. Diğer hukuki makalelerimizi okumak için bu yazının üzerine tıklayabilirsiniz.