Özel Güvenlik Kimlik Kartının Yenilenmemesi Durumunda Ne Yapılması Gerekmektedir?
Özel güvenlik kimlik kartının yenilenmemesi durumunda kararın tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde yürütme durdurma istemli idari işlemin iptali davası açılması gerekmektedir.
Özel Güvenlik Görevlilerine Güvenlik Soruşturması Var Mıdır?
5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun’un “Özel güvenlik görevlilerinde aranacak şartlar” başlıklı 10 maddesi H bendi gereği özel güvenlik görevlisi olacak kişilerin güvenlik soruşturmasının olumlu gelmesi gerekmektedir. Yani Özel Güvenlik Görevlisi adaylarına 7315 Sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması kanunu kapsamında güvenlik soruşturması yapılmaktadır.
ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİSİ OLMA ŞARTLARI NELERDİR?
5188 sayılı Kanun‘un “Özel güvenlik görevlilerinde aranacak şartlar” başlıklı 10. maddesinde “Özel güvenlik görevlilerinde aşağıdaki şartlar aranır:
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak.
b) (Değişik: 21/4/2005 – 5335/23 md.) Silahsız olarak görev yapacaklar için en az sekiz yıllık ilköğretim veya ortaokul; silahlı olarak görev yapacaklar için en az lise veya dengi okul mezunu olmak.
c) 18 yaşını doldurmuş olmak.
d) (Değişik: 2/1/2017 – KHK-680/69 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7072/67 md.) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile;
1) Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkûm olmamak.
2) Affa uğramış olsa bile Devletin güvenliğine, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, özel hayata ve hayatın gizli alanına ve cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ile uyuşturucu veya uyarıcı madde suçları, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık ve fuhuş suçlarından mahkûm olmamak.
3) Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, özel hayata ve hayatın gizli alanına, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ile uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarından dolayı hakkında devam etmekte olan bir soruşturma veya kovuşturma bulunmamak.
e) (Mülga: 23/1/2008 – 5728/578 md.)
f) Görevin yapılmasına engel olabilecek vücut ve akıl hastalığı ile engelli bulunmamak.
g) 14 üncü maddede belirtilen özel güvenlik temel eğitimini başarıyla tamamlamış olmak.
h) (Ek: 2/1/2017 – KHK-680/69 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7072/67 md.) Güvenlik soruşturması olumlu olmak.” kuralına yer verilmiştir.
Özel Güvenlik Görevlilerine Güvenlik Soruşturmasını Kim Yapar?
Anılan Kanun’un “Çalışma İzni” başlıklı 11. maddesinde de “(Değişik birinci fıkra: 2/1/2017 – KHK-680/70 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7072/68 md.) Özel güvenlik görevlisi olarak istihdam edilecekler ile özel güvenlik şirketlerinde, alarm izleme merkezlerinde ve özel güvenlik eğitimi verecek kurumlarda kurucu ve/veya yönetici olarak çalışacaklar hakkında valilikçe güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılır. Soruşturma sonucu olumlu olanlara, bu Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen özel güvenlik temel eğitimini başarıyla bitirmiş olmak şartıyla, valilikçe çalışma izni verilir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması bir ay içinde tamamlanır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması her kimlik verilmesi veya ihtiyaç duyulması halinde yenilenir. Şirketlerde eğitici ve temsilci olacaklar ile şirket ortağı tüzel kişi ortaklarında da kurucularda aranan şartlar aranır ve güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılır.
Göreve başlayan özel güvenlik görevlileri işveren tarafından onbeş gün içinde valiliğe bildirilir.
(Değişik dördüncü fıkra : 2/1/2017 – KHK-680/70 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7072/68 md.) Yönetici veya özel güvenlik görevlisi olabilme şartlarını taşımadığı veya bu şartlardan herhangi birini sonradan kaybettiği tespit edilenlerin kimliği iptal edilir.
(Ek fıkra : 2/1/2017 – KHK-680/70 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7072/68 md.) Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara iltisakı veya irtibatı olduğu tespit edilen kişiler, özel güvenlik alanında faaliyet yürüten şirket veya birimlerde çalışamazlar.” hükmü yer almaktadır.
Özel Güvenlik Kimlik Kartı Kaç Yılda Bir Yenilenir?
Kanunun uygulanmasına ilişkin olarak çıkarılan ve 07.10.2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in “Kimlik Kartları” başlıklı 21. maddesinin ikinci fıkrasında da; kimlik kartlarının, Kanunun 11 inci maddesi gereğince her beş yılda bir yenilenecek güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunun olumlu olması ve özel güvenlik yenileme eğitim sertifikasının ibrazı halinde ruhsat harcı alınmaksızın temel eğitim sertifikası alanlar için sertifikanın düzenlendiği tarih, 17 nci maddenin beşinci ve altıncı fıkralarında belirtilen kişiler için ise başvuru tarihi esas alınarak her beş yılda bir yeniden düzenleneceği belirtilmiştir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı (HAGB) Özel Güvenlik Olmaya Engel Midir?
İçişleri Bakanlığının 22.09.2021 tarihli ve 71 sayılı Özel Güvenlik Hizmetleri Genelgesi’nde de uygulamaya ilişkin düzenlemeye yer verilmiştir. Genelge’nin 8.1-a maddesinde “680 sayılı KHK’nın yayımlandığı tarihten sonra, Kanun’un 10. maddesinin (d) bendinde belirtilen suçlardan, haklarında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmiş olanlar suçun işlendiği tarihe bakılmaksızın kurucu, yönetici, temsilci, uzman eğitici ve özel güvenlik görevlisi olamazlar. Ancak bu tarihten önce kurucu, yönetici, temsilci, uzman eğitici ve özel güvenlik görevlisi olanlardan bu suçları 02.01.2017 tarihinden önce işlemesi nedeniyle haklarında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilenlere bu hüküm uygulanmaz”; 8.1-b maddesinde de “haklarında davanın düşmesine karar verilenlerin durumunun işlenen suçun niteliğinin koruma ve güvenlik görevlisi ile bağdaşmaması hususu incelenerek değerlendirilir” denilmektedir.
Kamu güvenliğini tamamlayıcı mahiyetteki özel güvenlik hizmetlerinin yerine getirilmesine ilişkin esas ve usulleri belirleme amacını taşıyan 5188 sayılı Kanun’un yukarıda yer verilen maddelerinden anlaşılacağı üzere; özel güvenlik görevlisi olabilmek için Kanun’un 10. maddesinde sayılan şartların taşınması gerekmektedir. Maddenin birinci fıkrasının (d) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinde, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53. maddesinde belirtilen süreler geçmiş veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile; özel güvenlik görevlisi olmaya engel mahkumiyetle sonuçlanan suç ve cezalara yer verilmiş, (3) numaralı bendinde, henüz mahkumiyet hükmü bulunmasa bile, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, özel hayata ve hayatın gizli alanına, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ile uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarından dolayı hakkında devam etmekte olan bir soruşturma veya kovuşturmanın özel güvenlik görevlisi olmaya engel haller arasında sayılmış; 10. maddenin birinci fıkrasının (h) bendinde ise, “Güvenlik soruşturması olumlu olmak” şartına yer verilmiştir.
5188 sayılı Kanun’un 10. maddesinin (h) bendi dışındaki bentlerde belirtilen şartlar yönüyle idare bağlı yetki içerisinde iken, diğer bentlerde yer alan şartları taşımasına rağmen (h) bendinde yer verilen “Güvenlik soruşturması olumlu olmak” şartı yönünden yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunu değerlendirme yönünden idare takdir yetkisine sahiptir. Ayrıca maddenin (h) bendi dışındaki şartların taşınmaması halinde, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılarak bu verilerin değerlendirilmesi amacıyla Değerlendirme Komisyonunca ayrıca bir karar verilmesine de gerek bulunmamaktadır.
Arşiv Araştırması Nedir?
Arşiv araştırması; kişinin adli sicil kaydının, kişinin kolluk kuvvetleri tarafından hâlen aranıp aranmadığının, kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin onüçüncü fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların, hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının, mevcut kayıtlardan tespit edilmesi şeklinde 7315 sayılı Kanun’da ifade edilmiştir.
Güvenlik Soruşturması Nedir?
Güvenlik soruşturması; arşiv araştırmasındaki hususlara ilave olarak kişinin; görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin; yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin; terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesi şeklinde 7315 sayılı Kanun’da ifade edilmiştir.
Kamu hizmetlerinin niteliklerine uygun olarak tarafsız ve Devlete sadakatle sunulabilmesi için anılan sorumlulukları layıkıyla yerine getirebilecek kamu görevlilerinin istihdamı zorunludur. Kamu görevine girişte görevin gerektirdiği genel ve özel niteliklere sahip olunup olunmadığının tespiti için araştırma yapılmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında amaç, genel olarak kamu görevinin ve özel olarak icra edilecek görevin gerektirdiği nitelikleri haiz olunup olmadığının tespitidir.
7315 sayılı Kanun’da güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak ilgili hakkında hangi arşiv kayıtlarının idarece temin edilebileceği, yine kişinin görevine yansıyacak hangi hususlarla ilgili yerinde araştırma yapılmak üzere tespit yapılacağı açıkça belirtilmiştir.
Yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilmesi Değerlendirme Komisyonunca yapılmakta olup, ilgilinin özel güvenlik görevlisi olup olamayacağı yönünde Değerlendirme Komisyonunca yapılacak nesnel ve gerekçeli değerlendirmeler üzerine, 5188 sayılı Kanun’un 10. maddenin birinci fıkrasının (h) bendinde yer verilen “Güvenlik soruşturması olumlu olmak” şartını ilgilinin taşıyıp taşımadığına, özel güvenlik kimlik kartını vermeye yetkili makam olan valilik makamınca karar verilecektir.
Genel ve önleyici kolluk biçimindeki kamu hizmetinin tamamlayıcı unsuru olarak özel güvenlik hizmetini görecek olanların belirlenmesinde, bunların çalışma ruhsatının verilmesinde yetkili ve görevli idarenin bu hizmetin niteliği ve gereği olarak, geniş bir değerlendirme ve takdir yetkisiyle donatıldığında şüphe yoktur. Ancak bu değerlendirme ve takdir yetkisi mutlak ve sınırsız olmayıp, kamu yararı gerekleri ile ilgilinin çalışma özgürlüğü ve hakkı arasındaki adil dengenin gözetilmesini gerekli kılar.
Özel Güvenlik Görevlisi Güvenlik Soruşturması Emsal Kararlar
Aşağıda özel güvenlik kimlik kartının yenilenmemesinin iptaline ilişkin emsal kararlar bulunmaktadır.
GAZİANTEP BÖLGE İDARE MAHKEMESİ GAZİANTEP.1. İDARİ DAVA DAİRESİ Esas:2019-507 Karar:2019-1006 Karar Tarihi:15.10.2019 sayılı kararı
“Bu durumda, davacı hakkındaki istihbari bilgideki eylemlerin adli soruşturma ve kovuşturmaya konu olduğu ve yapılan yargılamalar sonucunda davacının, üzerine atılı suçlardan, suçu işlendiğinin sabit olmadığı ve suçların işlendiğine ilişkin her türlü şüpheden uzak, mahkumiyete yeter, kesin ve inandırıcı delil elde edilemediği gerekçeleriyle ayrı ayrı beraatine karar verildiği ve kararların da kesinleştiği, diğer bir anlatımla, istihbari bilgide yer alan davacı yönünden suç işlenildiği iddiasına ilişkin eylemlerin ceza yargılamasına konu edilerek davacının belirtilen biçimde ayrı ayrı beraatine karar verilmiş ve kararların kesinleşmiş olması nedeniyle artık söz konusu bilgilerin davacıya atfedilemeyeceği, bunun dışında dosyada, dava konusu işleme dayanak olabilecek davacı hakkında başkaca bir bilgi de bulunmadığı anlaşıldığından güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlandığından bahisle davacının atamasının uygun görülmemesine ilişkin dava konusu işlemde ve davanın reddi yolundaki Mahkeme kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.” şeklinde karar vermiştir.
GAZİANTEP BÖLGE İDARE MAHKEMESİ GAZİANTEP.4. İDARİ DAVA DAİRESİ Esas:2020-1791 Karar:2020-718 Karar Tarihi:09.07.2020 sayılı kararı
“Dava dosyasının incelenmesinden; Batman İl Emniyet Müdürlüğünde Özel Güvenlik Görevlisi olarak görev yapan davacı tarafından, Silahsız Özel Güvenlik Görevlisi kimlik kartının, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde, davacı hakkında Batman Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından, 2017/8840 sayılı ‘Terör amaçlı propaganda yapma’, 2017/11677 sayılı ‘TCK 301 Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılama’, 2017/11849 sayılı ‘Cumhurbaşkanına Hakaret’ suçlarından yürütülen soruşturmalar nedeniyle Batman İl Emniyet Müdürlüğünce 23/10/2017 tarihinde iptal edildiği, soruşturmaların ”Kovuşturmaya yer olmadığı” kararlarıyla sonuçlanması üzerine işlemin kaldırılması için yapmış olduğu 28/06/2019 tarihli başvurunun reddine yönelik olarak 03/07/2019 tarih ve 1464 sayılı işlemin tesisi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır. Bu durumda, uzun yıllar özel güvenlik görevlisi olarak çalışan davacı hakkında üzerine atılı suçlamalar hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiği ve hakkında yürütülen başkaca bir soruşturma/inceleme de bulunmadığı görülmekte olup özel güvenlik kimlik kartının ve özel güvenlik çalışma izninin iptaline karşı yapılan itirazın reddine dair dava konusu işlemde hukuka uyarlık, aksi yönde verilen mahkeme kararında ise hukuki isabet bulunmamıştır.” şeklinde karar vermiştir.
Danıştay Onuncu Dairesinin 26.04.2022 tarih ve E:2019/10324, K:2022/2406 sayılı kararı
Davalı idarenin 5188 sayılı Kanun’un 11. maddesinde belirtilen araştırma ve soruşturma sonuçlarını değerlendirme yönünden takdir yetkisine sahip olduğu, takdir yetkisini kullanırken edindiği istihbari bilgilere göre hareket edebileceği, özel güvenlik hizmetinin niteliği gereği ortada kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı bulunmasa bile, belli fiiller nedeniyle devam eden yargılamaların, ertelenen mahkumiyetlerin veya denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulmanın da, güvenlik soruşturması sonucunun olumsuz olarak değerlendirilmesine neden olabileceği ve özel güvenlik görevlisi çalışma izni verilmemesi işlemine dayanak alınabileceği açık ise de, Danıştayın yerleşik içtihatlarında da belirtildiği üzere, bu yetki mutlak ve sınırsız olmayıp, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlıdır