Parada sahtecilik suçu nedir?
Parada sahtecilik suçu ya da sahte para basma suçu Türk Ceza Kanunu’nun “Kamu Güvenine Karşı Suçlar” bölümünde 197. maddesinde düzenlenen bir suç tipidir.
Türkiye’de para üretme, tedavüle yani piyasada elden ele dolaşmasına başlangıç veren kurum Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’dır. Merkez Bankası dışında hiçbir kurum veya şahsın Türk Lirası üretip tedavüle koyma yetkisi yoktur. Kanun, Merkez Bankası dışında bir kimsenin para basma ve tedavüle koyma eylemine karşı cezai işlem öngörmüştür.
“Parada sahtecilik
Madde 197- (1) Memlekette veya yabancı ülkelerde kanunen tedavülde bulunan parayı, sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya tedavüle koyan kişi, iki yıldan oniki yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Sahte parayı bilerek kabul eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.
(3) Sahteliğini bilmeden kabul ettiği parayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır”
Parada sahtecilik suçunun unsurları nelerdir? Parada sahtecilik suçu şartları nelerdir?
Parada sahtecilik suçu seçimlik bazı eylemlere bağlanmıştır.
Türk Ceza Kanunu’nun 197. maddesinin ilk fıkrasında suçun oluşması için belli seçimlik eylemlere yer verilmiştir. Suçun oluşması için ilk şart Türkiye’de veya yabancı ülkede yerel kanunlara aykırı olarak tedavülde olan paranın sahte olarak üretilmesidir. Merkez Bankası’nın veya yabancı ülkede para üretmekle yetkili kurumun haricinde üretilen tüm paralar sahtedir. Bu bağlamda bir evin deposunda dijital olarak tasarlanan ve şekil itibariyle tedavüldeki paranın aynısı olan paranın üretilip piyasaya sürülmesi temel olarak suçu oluşturacaktır.
Bunun dışında ülke içerisinde üretilmese dahi sahte paranın ülkeye sokan ve nakleden şahıslar da parayı üretmese dahi sahte parayı üreten şahıslarla aynı suçu işlemiş olacaklardır. Örneğin sahte para taşıdığını bilen ve bunu üretmese dahi kamyonuyla sınırdan geçiren şahıs da parayı üreten gibi parada sahtecilik suçundan hüküm giyecektir.
Sahte parayı paranın sahte olduğunu bilerek ülke içinde veya dışında belli bir yerde muhafaza eden ve tedavüle yani elden ele dolaşıma sokan şahıs hakkında da üreten gibi aynı cezaya hükmolunmaktadır. Örneğin sahte olduğunu bildiği parayı cüzdanında taşımak muhafazadan dolayı parada sahtecilik suçuna vücut verecektir.
Üretip nakletmek veya muhafaza etmek dışında sahte parayı paranın sahte olduğunu bile bile kabul eden şahıs da suçu işlemiş olacaktır. Pek tabi burada kanunun da açıkça belirttiği üzere esas olan paranın sahte olduğunun bilinmesidir. Zira paranın sahte olduğunu bilmeyen bir esnafın müşterisinden sahte parayı kabul etmesi suça vücut vermeyecektir. Özel kast aranır.
Sahteliğini bilmeden kabul edilen paranın sonradan sahteliği öğrenilirse ve bunun üstüne sahte para tedavülde bırakılmaya devam olunursa yine suç vücut bulmuş olacaktır.
Burada dikkatli bir noktayı belirtmekte fayda var. Bir şahıs verilen paranın sahte olduğunu anlamayabilir. Merkez Bankası ve yabancı paraları basmakla yetkili kuruluşlar paralarını basarken paranın sahtesinden ayırt edilebilmesi için vatandaş tarafından fark edilebilecek ve hatta fark edilemeyecek detaylar eklemektedirler. Ancak gelinen noktada artık sahte paraların basım işlemleri o kadar ileri seviyeye taşınmış durumdadır ki sahte paranın vatandaşlar tarafından fark edilebilmesi imkânsız hale gelmektedir. Paranın en başından beri sahte olduğunu bilmeyerek parayı kabul etmek, taşımak veya tedavüle tekrar kazandırmak gibi işlemler suç teşkil etmeyecektir. Burada suça vücut veren tek nokta paranın sahte olduğunun bilinip bilinmemesidir. Sahte paranın fark edilmemesi halinde suç oluşmayacaktır. Burada kanun özel bir kast aramıştır.
Önemli Not: Parada sahtecilik suçunda sahte parayı nakleden veya muhafaza eden şahısların sahtecilik işlemlerinden maddi bir çıkar elde etmesi şart değildir. Salt olarak kanunun belirlediği fiilleri işleyen failler maddi çıkar elde etmeseler dahi suçtan yargılanacaklardır. Somut olaya göre mahkemelerin vereceği hükümler değişmek üzere şunu belirtebiliriz ki örneğin sahte parayı nakletmekle görevli kamyon şoförü eğer paranın sahte olup olmadığını bilmiyorsa bu durumda nakil işleminden dolayı suçu işlemiş sayılamaz.
Önemli Not: Parada sahtecilik suçuna vücut veren önemli hususlardan biri de paranın aldatıcı özelliğinin olması gerektiğidir. Tedavülde olan sahte paranın kişilerin aldatılması bakımından tedavülde olan gerçek paraya kıyasla çok benzerlik göstermesi gerekmektedir. Bilakis üzerinde “geçersizdir” ibaresi bulunan paranın aldatıcılık özelliği bulunmadığından somut olaylarda parada sahtecilik suçuna çoğu zaman vücut vermediği görülmektedir.
Paraya eşit sayılan değerler nelerdir?
Türk Ceza Kanunu’nun 198. maddesine göre devlet tarafından ihraç edilip de hamiline yazılı bonolar, hisse senetleri, tahviller ve kuponlar, yetkili kurumlar tarafından çıkarılmış olup da kanunen tedavül eden senetler, tahviller ve evrak ile milli ziynet altınları, para hükmündedir.
Bu bağlamda devlet kurumları tarafından çıkarılan kıymetli evraklar da para hükmünde sayılmış ve bu belgelerin de sahteciliği hakkında parada sahtecilik suçu vücut bulmuş olacaktır. Örneğin Yargıtay 8. Ceza Dairesi kararına göre sanıktan ele geçen sahte altınların Osmanlı Reşat altını olduğunun belirtilmesi karşısında, söz konusu altınların Milli Ziynet altını olup olmadıklarının Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünden alınacak rapor ile saptanarak, suça konu altınların Milli Ziynet altını olup, sahte ve aldatma kabiliyetini haiz olduklarının tespiti halinde sanığın eyleminin bir bütün halinde Türk Ceza Kanunu’nun 198. maddesi uyarınca devlet tarafından ihraç edilip de hamiline yazılı bonolar, hisse senetleri, tahviller ve kuponlar, yetkili kurumlar tarafından çıkarılmış olup da kanunen tedavül eden senetler, tahviller ve evrak ile milli ziynet altınları, para hükmünde olduğundan 197. maddenin 1. fıkrasında tanımlanan parada sahtecilik suçunu oluşturacağını hükme bağlamıştır.
Para ve kıymetli damgaları üretmeye yarayan araçların üretilmesi suç mudur?
Türk Ceza Kanunu’nun 200. maddesi uyarınca para ve kıymetli damgaların üretiminde kullanılan alet veya malzemeyi izinsiz olarak üreten, ülkeye sokan, satan, devreden, satın alan, kabul eden veya muhafaza eden kişi hakkında da 1 yıldan 4 yıla kadar hapis ve adli para cezasına hükmolunur.
Parada sahtecilik suçunda etkin pişmanlık
Etkin pişmanlık, suçu işleyen failin işlediği suçtan dolayı pişmanlık duymasıyla iradesiyle suçtan vazgeçmesi, işlediği suçun olumsuz getirilerini gidermeye çalışması sonucunda hakkında ceza verilmemesi veya cezasında indirime gidilmesini sağlayan ceza hukuku kurumudur.
Türk Ceza Kanunu’nun 201. maddesi uyarınca parada sahtecilik suçu etkin pişmanlık hükümlerini barındırmaktadır. Bu bağlamda sahte olarak para veya kıymetli damga üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya kabul eden kişi, bu para veya kıymetli damgaları tedavüle koymadan ve resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve sahte olarak üretilen para veya kıymetli damgaların üretildiği veya saklandığı yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını ve sahte olarak üretilen para veya kıymetli damgaların ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
Aynı şekilde paralarla kıymetli damgaların üretiminde kullanılan alet veya malzemeyi izinsiz olarak üreten, ülkeye sokan, satan, devreden, satın alan, kabul eden veya muhafaza eden kişinin etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilmesi için resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve bu malzemenin üretildiği veya saklandığı yerleri ilgili makama haber vermesi, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanması ve bu malzemenin ele geçirilmesini sağlaması gerekmektedir.
Parada sahtecilik suçunun cezası ne kadardır?
Türk ceza Kanunu’nun 197. maddesinin 1. fıkrası uyarınca memlekette veya yabancı ülkelerde kanunen tedavülde bulunan parayı, sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya tedavüle koyan kişi, 2 yıldan 12 yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
2. fıkra, üretmemesine rağmen sahte parayı bilerek kabul eden kişi hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve adli para cezası öngörmektedir.
3. fıkra ise sahteliğini bilmeden kabul ettiği parayı sahteliğini öğrendikten sonra tedavüle koyan kişi hakkında, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmetmektedir.
Parada sahtecilik suçunda uzlaştırma yolu açık mıdır?
Hayır, parada sahtecilik suçu için Ceza Muhakemeleri Kanunu’na göre uzlaştırma yoluna gidilemez.
Parada sahtecilik suçu şikâyete tabi midir?
Hayır, Türk Ceza Kanunu’nun 197. maddesi parada sahtecilik suçu için şikâyet şartı koşmamıştır. Soruşturma Cumhuriyet Savcılığı tarafından re’sen başlatılır.
Parada sahtecilik suçunda görevli mahkeme
Türk Ceza Kanunu’nun 197. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenen hallerde işlenen parada sahtecilik suçunda görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemesi iken 2 ve 3. fıkralarda düzenlenen hallerde işlenen parada sahtecilik suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
Anahtar Kelimeler
- Parada Sahtecilik Suçu
- Parada sahtecilik suçu nedir?
- Parada sahtecilik suçunun unsurları nelerdir? Suç nasıl vücut bulur?
- Paraya eşit sayılan değerler nelerdir?
- Para ve kıymetli damgaları üretmeye yarayan araçların üretilmesi suç mudur?
- Parada sahtecilik suçunda etkin pişmanlık
- Parada sahtecilik suçunun cezası ne kadardır?
- Parada sahtecilik suçunda uzlaştırma yolu açık mıdır?
- Parada sahtecilik suçu şikâyete tabi midir?
- Parada sahtecilik suçunda görevli mahkeme
Bu yazımızda bu sorular cevap bulmuştur.